BIOS (Basic Input Output System) PC'nin en alt seviyedeki yazılımıdır. Donanım ve işletim sistemi arasında bir köprü oluşturur, donanım ayarlarını kontrol eder.
Örneğin PC'nizi açtığınızda yapılan testler BIOS yazılımı tarafından gerçekleştirilir. Bu yazılımın yer aldığı yongalara BIOS yongası adı verilir. Sistem saatini de besleyen pil, PC'nizi kapattığınızda BIOS'taki bilgilerin de korunmasını sağlar. Kısaca tarif etmek gerekirse BIOS bilgisayarınızda hayati öneme sahiptir.
Bir bilgisayarın çalışması için üzerinde yazılım yüklü olması gerektiğini biliyorsunuz. Bir işlemci veya donanımın tek bildiği şey, talimatları yerine getirmektir. İşte yazılım, bu talimatların bir bütünüdür. PC'nizde kullandığınız tüm yazılımlar sabit diskinize kaydedilmiştir; bunları kullanmak istediğiniz zaman sistem belleğine(RAM) yüklenirler. İşlemci, bellekteki bu yazılım talimatlarına ulaşır ve bu talimatları yerine getirir. Yani böylece programları çalıştırmış olursunuz. Ancak PC'yi yeni açtığınızda bellek henüz boştur, çünkü çalışan program yoktur.
Daha işletim sistemi bile devreye girmemiştir. İşte işletim sisteminin devreye girmesi ve donanım bileşeninize talimat aktarabilmesi için temel bir yazılıma ihtiyaç vardır. İşlemcinin her an ulaşabileceği bu yazılıma BIOS adı verilir ve bu yazılım anakart üzerinde yer alan bir yonga üzerinde bulunur.
PC her açıldığında bu yongaya bakar ve yonga içindeki yazılımın talimatlarını yerine getirerek sistemi açar. Buna "boot" işlemi adı verilir. BIOS yazılımı açılışta donanım bileşenlerini de işletim sistemine tanıtır. Tabii her açılışta önce POST(Power On Self Test - Otomatik açılış testleri) adı verilen bir işlemle bellek, disk gibi aygıtların da doğru çalışıp çalışmadığını test eder.
Peki bizim BIOS ile ilişkimiz ne düzeyde olacak? BIOS yazılımı da, donanımı da yönettiği için bazı donanım ayarları BIOS'tan yapılabilir. Bu ayarların yapıldığı yazılıma BIOS Setup adı verilir. Bazı donanımlarımızı sisteme tanıtabilmemiz için BIOS Setup'a girip bazı değişiklikler yapılabilir.
Fakat günümüzde donanım aygıtlarının çoğu Plug&Play(tak-çalıştır) özelliğine sahip olduğu için bu tür aygıtları sisteme tanıtırken BIOS Setup'a girmek gerekli değildir. Bu aygıtları zaten sisteme takar takmaz makinayı açtığımızda Windows bunları otomatik olarak tanıyacak ve bunun aygıt sürücülerini kendisi yükleyebilecektir. Bu yüzden bu tür aygıtlar sorun çıkarmaz. Ama bazı aygıtlar da vardır, elle kurmak gerekir, işte o zaman BIOS Setup'a girmek kaçınılmaz olur, bunun için de biraz bilgiye sahip olmak gerekir.
Donanım aygıtlarının BIOS'tan ayarlanabilen bazı özellikleri arasında açılış testinin(POST) yapılıp yapılmaması, disk ve disket sürücülerinin tanıtımı, sistem saatinin ayarlanması, anakart veya işlemci üzerindeki önbelleğin açılıp kapatılması, BIOS ayarlarının fabrika ayarlarına getirilmesi, sistem belleklerinin(RAM) doğru tanıtılması, sistemin açılırken önce hangi sürücüye bakması gerektiği, açılışta aygıtların takıldığı seri ve paralel portların tanıtılması, klavyede bastığınız karakterlerin ekranda görünme hızı, işlemci hızının değiştirilmesi, uyku modu süresi,vs. Daha sayamadığımız birçok ayarı yapabiliriz.
Sisteminizi başkalarının kullanmasını engellemek istiyorsanız bunun için Windows parola olayını getirmiş. Yani Windows'a parola koyabiliyorsunuz. Ama ya DOS? Ya BIOS. Windows'a parola koymuş olsanız bile Windows yine açılacak, DOS açılacak ve başkaları sizin bilgisayarda istediği gibi at koşturabilecektir. Siz, sisteminizi tamamen güvenceye almak istiyorsanız BIOS şifresini kullanabilirsiniz. BIOS'a bir şifre vereceksiniz, bunu kaydedeceksiniz ve sonraki her açılışta BIOS sizden şifre isteyecek, girilmediği takdirde ise kesinlikle hiçbir şeye izin vermeyecektir. Fakat şifreyi koyan siz olsanız bile o şifreyi unutursanız vay halinize! Bundan sonra ömrü billah çalışsanız o makinayı açamazsınız. Kimse açamaz. Bu durumda sizin BIOS'unuzun değişmesi gerekir ve bu teknik servisin uygulaması gereken çok zor ve masraflı bir iştir. Anakartınızın markası ve BIOS'unuzun modeli veya üreticisi belli değilse anakartı çöpe atmak durumunda bile kalabilirsiniz. O yüzden bu yöntemi de acemiler ve unutkanların kullanmaması tavsiye edilir.
BIOS'u olmayan bir bilgisayar, tekerleksiz bir arabaya benzer yani kullanılamaz. Bu yazıda BIOS'un kısa bir tanımı yapılmıştır. BIOS'u bilmeyen bir kullanıcının bunu kavraması ve kullanması için yeterli değildir. BIOS üzerinde yapılabilecek en ufak bir değişiklik pahalıya patlayabilir. Onun için BIOS, sadece profesyoneller ve sistem yöneticileri içindir.
BIOS Setup'ın sistem açılışında bellek testi biterken klavyeden Delete tuşuna basarak açılır.
Anasayfa 
